Analar ÜÇÜN » 2017 » Aprel » 10 » Təkrarlanan hamiləlik itkisi
10:05
Təkrarlanan hamiləlik itkisi
Təkrarlanan hamiləlik itkisi (THİ); ən az 2 dəfə ard-arda, 500 qram-dan aşağı və ya hamiləliyin 20 həftəsindən kiçik, öz-özünə düşməsinə deyilir. Qadınların 10-20%-də 1, 2%-də 2, 0,5-1%-də isə ard-arda 3 dəfə uşaq salma olur. Daha əvvəl əgər 20 həftəni keçən hamiləlik tarixçəsi varsa və sonra THİ olubsa bu ikincili THİ olaraq qəbul edilir. Uşaq salma zamanı hamiləliyin neçənci həftəsi olması da vacibdir. Hamiləlik 5 həftədən azdırsa, pre-embrionik, 5-10 həftədirsə, embrionik, 10 həftədən çoxdursa, fetal olaraq qruplaşdırılır. Hamiləlik itkisi hansı mərhələdə olursa olsun, ailələr üçün kədərli vəziyyətdir. Belə bir vəziyyətdə ailələr haqlı olaraq əvvəl “niyə oldu”, sonra “indi nə etməliyəm” sualının cavabını ginekoloqlardan almaq istəyirlər.

VACİB FAKTORLAR
1-Normal olaraq hamiləliklərin 15%-i uşaq salma ilə nəticələnir, 1-2%-i THİ olaraq qarşıya çıxır. Digər bir yanaşma isə bir uşaq salmadan sonra canlı doğuş etmə şansı 80,2%, 2 uşaq salmadan sonra 70-80%, 3 ard-arda uşaq salmadan sonra 50-60%, 4 uşaq salmadan sonra 45%, 5 uşaq salmadan sonra 41%, 6-dan sonra 13%-dir.
2-Qadının yaşı ilə uşaq salma arasında da əlaqə vardır, 30-39 yaş arasında uşaq salma şansı dəyişməsə də 40 yaşdan sonra hamiləliyin uşaq salma ilə nəticələnmə şansı artır.
3-İkincili THİ olan xəstələr arasında da fərq var, əgər ilk hamiləliyi canlı doğumla nəticələnib daha sonra THİ olubsa, ilk uşağı düşən sonra canlı doğumu olan və daha sonra yenidən THİ olan xəstənin vəziyyətindən daha pisdir.
4-THİ əgər 10 həftədən sonra, yəni fetal mərhələsindədirsə, bunun gələcəyi daha pis olur.
5-uşaq salma zamanı həmin materialdan genetik araşdırma aparılıb və anoploidiya təyin edilibsə, deməli uşaq salma uşaqdakı problemdən qaynaqlanmır deməkdir və bu da sonrakı hamiləliyin sağlam olma şansının yüksək olmasını düşündürür.
6-Heç bir diaqnoz və ya müalicə tətbiq edilməsə belə THİ olan xəstələrin əhəmiyyətli bir hissəsi sağlam canlı doğumla nəticələnən hamiləliklər yaşayır. Ailələrin narahatlıqlarını azaltmaq üçün bunu ailə ilə bölüşmək lazımdır.

NİYƏ THİ OLUR?
THİ-in səbəbi olaraq bir çox faktorlar araşdırılmalıdır, bu da uzun zaman və olduqca maliyyə tələb edir. Hal-hazırda məlum olan səbəblərin hamısı araşdırılsa da, THİ səbəbi ilə müraciət edən xəstələrin təxminən yarısında nəzərə çarpan səbəb tapılmamışdır. Məlum olan səbəblər isə 7 əsas başlıqda cəmlənmişdir.

1-Laxtalanma sistemi
a)trombofili – anadangəlmə və ya sonradan olan, venoz damarlarda laxtalanmanın əmələ gələrək tıxanmasıdır. Bu zaman cift körpəni kifayət qədər qidalandıra bilməməsi ilə yaranan inkişaf geriliyi və ya fetal itkilər çox olduğundan THİ-də də yeri olduğu düşünülür.
Anadangəlmə trombofili – V faktor Leiden mutasiyası, protrombin G20210A mutasiyası, MTHFR677 və ya 1298 mutasiyaları, zülalC-zülalS antitrombin çatışmazlığı hesab edilə bilər, ancaq xəstədə irsi trombofili aşkarlansa belə plasenta ilk 3 ayda inkişaf etmədiyinə görə bu dövrdə hamiləlik itkisi gözlənilmir. Buna baxmayaraq əksini dəstəkləyən işlər də var. Bunun üçün trombofilinin THİ halında araşdırılıb araşdırılmaması mübahisəlidir.
Sonradan qazanılmış trombofili – antifosfolipid sindromu (AFS) ən tipik nümunəsidir. THİ-in 10-15%-ində rast gəlinir. 10 həftədən qabaq THİ, 1 və ya daha çox 10 həftəlikdən sonra normal olan hamiləlik itkisi və ya 1 və ya daha çox hamiləlikdə 37 həftəlikdən əvvəl yaranan hamiləlik təzyiqi (preklampsiya), inkişaf geriliyi (IUGR) varsa, AFS araşdırılmalıdır. Bu araşdırmada antifosfolipid anticisimləri yoxlanılır. Bunlar arasında da ən çox lupus antikoaqulan (LA) və antikardiolipin (AcL) lgM və lgG araşdırılır və diaqnoz üçün 6-8-ci həftə arasında müsbət olması arzu olunandır. AFS təsbit edilən xəstələrdə müalicə ilk öncə laxtalanma ilə bağlı problemi olmayanlarda 10 həftə əvvəl THİ varsa, 75mq aspirin və proflaftik dozada heparin verilir (LMWH). Ancaq tarixçəsində tromboz, damar tıxanması və s. varsa və ya 10 həftədən böyük 1 və ya daha çox hamiləlik itkisi varsa, yenə də 75mq aspirin, ancaq bu dəfə müalicəedici dozada heparin (LMWH) istifadə edilir. Proflaftik dozada LMWH istifadə edərkən qanı durulaşdırdığına görə qanaxma riski ilə bağlı nəzarətə ehtiyac yoxdur, ancaq müalicəedici dozada nəzarət lazımdır.
Trombofili analizi etmək üçün bəzi səbəblər

1-Hamiləliyin hər dövründə ola bilən THİ

2-ikinci və üçüncü 3 ayda 1 dəfə də olsa hamiləlik itkisi

3-venoz çatışmazlığı (DVT), enmə

4-hamiləliklə bağlı olan yüksək təzyiq (preeklampsiya), ana bətnində körpədə inkişaf geriliyi olması(IUGR)

5-gözün torlu qişasında və ya daşıyıcı damarlarda laxtalanma

6-pnevmaemboliya (ağciyər damarlarının tutlması)

2-HORMONAL SƏBƏBLƏR

A) luteal faza defekti – İnsan embriounu son aybaşının 17-24-cü günləri arasında və ya ovulyasiyadan təxminən 7 gün sonra bətnə yerləşir. Embrionun bu dövrdə bətn daxilinə yerləşməsi üçün lazım olan və yumurtalıqlardan kifayət qədər progesteron hormonunun ifraz olunmamasına luteal faza defekti deyilir. Ancaq bu vəziyyətin diaqnozu ilə bağlı endometriumdan toxumanın götürülməsi və ya aybaşının 21-ci günündə progesteron hormonunun yoxlanması kimi üsullar olmasına baxmayaraq diaqnoz kriteriyalarında təzadlar var. Bununla yanaşı, THİ-in səbəbi olması ilə də bağlı sübutlar olmadığı üçün hal-hazırda araşdırılması məsləhət görülmür.

b)hipotiroid/hipertiroid – hər iki vəziyyətdə reproduktiv funksiyanın pozulmasına səbəb olur. THİ hallarında tez-tez müşahidə olunur, ancaq gizli hipotiroid üçün sadəcə TSH-ın yoxlanılması kifayət edir. Bəzi tədqiqatlarda antitiroid anticisimləri də hamiləlik itkisi ilə əlaqələndirilmişdir, ancaq THİ ilə əlaqəsi dəqiq olaraq müəyyənləşməmişdir. Bununla yanaşı, bu antitiroid anticisimləri müsbət olduğu təqdirdə təsirli bir müalicə də yoxdur.

c)diabet-şəkəri nəzarət altında saxlanılan diabet xəstələri THİ-i baxımından risk daşımırlar. Həmiləlikdən əvvəl şəkərin son 3 ayda nəzarət altında olub olmadığını göstərən HbA1c səviyyəsinin erkən hamiləlikdə 7,5%-dən aşağı olması hamiləlik itkisi riskini ciddi dərəcədə azaldır.

d)polikistoz yumurtalıq xəstəliyi (PCO)- bu cür hadisələrin 36-56%-də THİ müəyyənləşmişdir. Faizlərin yüksək olmasının səbəbi xəstədə insulin müqavimətinin pozulması, testosteron, androstenedion kimi kişi hormonları və LH homonunun artması ilə bağlı ola bilər. Mexanizm tam məlum olmasa da artıq çəkili qadınlarda erkən hamiləlik itkisinin və THİ tezliyinin artması məlumdur. PCO olanlar həddindən artıq çəkili olurlar. Bu qrupa daxil olan xəstələrdəki hamiləlik itkisinin artması bununla əlaqələndirilə bilər.

e)hiperprolaktinemiya-erkən hamiləlik dövründə yüksək prolaktin səviyyəsi aşağı salınanlarla salınmayanlar arasında hamiləlik itkisində fərq təsbit edilməmişdir. Buna görə də THİ-də prolaktin analizinin aparılmasının faydası yoxdur.

f)yumurtalıq rezervinin az olması-Səbəbi aydınlaşdırıla bilməyən THİ hadisələrində aybaşının 3-cü günü yoxlanılan FSH və E2 səviyyəsi yüksək olur. Bu isə yumurtalıq rezervinin yaxşı olmaması və əmələ gələcək yumurta keyfiyyətinin aşağı olması deməkdir. Bunun üçün THİ hadisələrində yaşa baxmadan A3 FSH və E2 yoxlanmalıdır. FSH-n 15Mıu/ml və E2-in 80pq/ml-dən çox olması yumurtalıq rezervinin yaxşı olmamasını göstərir.

3-İMMUNOLOJİ SƏBƏBLƏR
Səbəbi aydınlaşdırıla bilməyən THİ olan xəstələrdə ən çox atadan keçmə leykosit immunizasiyası və intravenoz immunoqlobulin müalicəsi tətbiq edilir. Ancaq nəzəri olaraq effektli olacağı düşünülən bu müalicələrin THİ-in qarşısını almaqda təsirini göstərmək mümkün olmamışdır. Ona görə də hələki sınaq müalicə mərhələsində olduğu qəbul edilməlidir.
Ancaq THİ hadisələrində antinüvə anticismin (ANA) müsbət olması və mannoz bağlayıcı lektin (MBL) səviyyəsində azalma müşahidə edilir. THİ zamanı ANA və MBL-ın yoxlanılması məsləhət görülür.

4-GENETİK SƏBƏBLƏR
Kliniki olaraq təsbit edilə bilən hamiləlik itkisində ən çox, təxminən 50% müşahidə olunan səbəb xromosom pozğunluqlarıdır. 14 həftəyə qədər olan uşaq salmalarda isə xromosom anormallığı 66% olaraq təsbit edilmişdir. Bunun üçün THİ hallarında həm ana-atanın, həm də düşən materialın xromosom strukturunun yoxlanılması məsləhət görülməlidir.

a)Parental (ana-ata) genetik strukturu – THİ olan cütlüklərin 3-5%-də balanslı translokasiya təsbit edilmişdir, yəni bu cür insanların bədənlərində müşahidə edilən pozğunluq olmur, ancaq reproduktiv hüceyrələrdə, sperma və yumurtalarda pozğunluq olur. Ancaq görünür ki, THİ olan cütlüklərdə bir sonrakı hamiləliyin aqibətində əvvəlki hamiləlik itkisinin sayı, ananın yaşı və əvvəlki uşaq salmalarda aparılan genetik araşdırmalarda çıxan genetik vəziyyət parental genetik strukturdan daha əhəmiyyətlidir. Ancaq buna baxmayaraq gələcək ata və analarda mövcud olan genetik pozğunluq hamiləlik itkisi istisna olmaqla digər risklərlə əlaqəli ola biləcəyindən təsbit edilməsi çox əhəmiyyətlidir. Parental genetik strukturun yoxlanılması seçimi ailələrə təqdim edilməlidir. Digər bir mühüm məsələ isə translokasiya daşıyıcı cütlüklərin canlı uşaqlarının ola bilməsidir. Onun görə də bu seçim ardıcıl deyil, ancaq canlı uşağı da olub çox sayda hamiləlik itkisi yaşayan cütlüklərdə də unudulmamalıdır.

b)
düşən materialın genetik araşdırılması; THİ zamanı düşən materialın genetik araşdırılmasında ən çox trizomilər aşkar edilmişdir. Bunun bütün THİ-də edilib edilməməsi mübahisəlidir. Ancaq edilməsi ilə əldə edilən məlumatlar ailəyə ondan sonra nələrin edilməsi ilə bağlı məlumatlandırır və ciddi psixoloji cəhətdən rahatlamağa kömək olur. Məsələn, nəticə fetal anopoidiya olarsa, yəni körpədə genetik problem varsa, sonrakı hamiləlikdə canlı doğum şansı 62-67%, fetal oploidi olarsa, yəni körpədə problem yoxdursa, 37-38%-dir. Ancaq bu analizin tətbiq edilməsi ilə bağlı ciddi texniki problemlər mövcuddur. Yaxşı araşdırma aparmaq üçün nümunə almaq texnikası və laboratoriyaya münasib şərtlərlə çatdırılması çox vacibdir.
Qısacası, genetik yoxlama aşağıdakı səbəblərə görə vacibdir.
1-fetus və ya embrionda anoploidi araşdırması
2-dismorfizm təsbit edilməsi
3-anomaliya və ya əqli geriliyi olan uşaq tarixçəsi
4-anembrional (boş) hamiləlik hekayəsi
5-ana-atasında və ya ailəsində genetik xəstəlik, anadangəlmə anormallıq və ya hamiləlik itkisi tarixçəsi
6-hamiləlik itkisinin digər səbəblərə görə aydınlaşdırıla bilməməsi

5-ANATOMİK SƏBƏBLƏR

THİ – in səbəblərindən 6-38%-i uşaqlığın anatomik qüsurlarının üzərinə düşür. Bu cür böyük aralıqlı faizin olması diaqnoz üçün əsas olan kriteriyaların fərqli olmasıdır. Bu qüsurlar arasında anadangəlmə olan, ən çox rast gəlinən səbəb uşaqlığı bölən pərdə adlanan və hamilələrin 60%-in uşaq salmasına səbəb olan septumdur. Sonra arkuat, uşaqlıq başının daxilə doğru girintisi, uşaqlıq gəlir, ancaq bu zaman adətən 2-ci 3ay uşaq salmaları və erkən doğum müşahidə olunur.
Sonradan yaranan anatomik qüsurların ən çox yayılmış olanı miomadır. Bununla yanaşı, endometriumdan əmələ gələn poliplər, endometriumda yaranan yapışqanlıqlar da THİ səbəbi ola bilər. THİ zamanı uşaqlıqda yaranan struktur pozğunluqlar müalicə olunandır. Bunun üçün uşaqlıq boşluğu ilkin olaraq USM, sonoUSM və ya HSG ilə dəyərləndirilməlidir. Əgər bu analizlər kifayət etməsə, histeroskopiya, laparoskopiya və ya MRT-ə ehtiyac duyula bilər. Histeroskopiya diaqnozun qoyulmasında qızıl standartdır, o cümlədən də müalicə məqsədilə də tətbiq edilə bilər. Ancaq hal-hazırda yalnız ilkin müayinələrin cavabları kifayət etmədikdə tətbiqi məsləhət görülür.

6-İnfeksiyalar;

Bu zaman diqqəti TORCH (toxoplasma-toksoplazma, rubella-məxmərək, cytomegalovirus-sitomeqalovirus, herpes-herpes) qrupuna yönəltmək lazımdır. Hamiləlik zamanı bu infeksiyalara ilk dəfə yoluxma uşaq salmanın səbəbi ola bilər, ancaq artıq məlumdur ki, bu infeksiyaların THİ ilə əlaqəsi yoxdur. O cümlədən xlamidioz və mikoplazma araşdırılmış, lakin THİ hadisələrində öz əksini tapmamışdır.
Məsləhət görülən müayinələr;
-HSG və ya sonoUSM
-Aybaşının 3-cü günü yumurtalıq rezervi üçün FSH və E2-in yoxlanması, polikistoz yumurtalıq xəstəliyi üçün LH və əgər xəstəlik mövcuddursa, insulin müqaviməti üçün ac halda insulinin və 75 qr OGTT-in yoxlanılması
-düşən materialın genetik analizi
-İmmunoloji faktor üçün lupus antikoaqulan (LA) və antikardiolipin (ACA) anticisim lgM və lgG, ANA yoxlanılması
-tormfobili analizi üçün fVeiden, protrombin gen mutasiyası, APC müqaviməti, homosistein, zülalC, zülalS, antitrombinIII-ün yoxlanılması
-parental genetik analiz. Lakin düşən materialın genetik araşdırılması zamanı nəticə normal çıxmışdırsa, parental genetik analizin aparılmasına ehtiyac duyulmur.
-TSH, ac ikən qanda olan şəkər və HbA1C
-əlamətlərə görə infeksion səbəblərin araşdırılması

Dəstəkləyici müalicələr
Uşaq salma təhlükəsi zamanı yataq rejimi məsləhət görülür. Ancaq bunun hamiləlik itkisini azaltması müşahidə edilməmişdir. Bununla yanaşı, uzun müddətli yataq rejimi laxtalanma, çəkinin azalması, əzələlərin zəifləməsi kimi problemlərə səbəb olur.
İzah oluna bilməyən THİ hadisələrində psixoloji və mənəvi dəstək verilən xəstələrdə digərləri ilə müqayisədə hamiləlik itkisinin 2-4 dəfə azalması müşahidə edilmişdir. Bu cür dərmansız müalicələr Amerika və İngiltərə beynəlxalq ginekoloji dərnəkləri tərəfindən də məsləhət görülür.

Uzm. Dr. HAKAN TANRIVERDİ
© http://cirtdan.tv/


Bölmə: Uzm. Dr. HAKAN TANRIVERDİ | Baxış sayı: 2591 | Əlavə edib: cirtdan-milli | Teqlər: Hakan, Hamiləlik, Təkrarlanan, itkisi | Reytinq: 5.0/1
Şərh sayı: 0
avatar
Uzm. Dr. Hakan Tanrıverdi
Cərrah Ginekolog

Op.Dr.Hakan   Tanriverdi
00:02:35
Copyright Cirtdan.TV ©
2013 - 2024

Hosted by uCoz
Cirtdan.TV PORTALI

Saytda yerləşdirilən online istifadə üçün nəzərdə tutulan bütün materiallar tanışlıq məqsədi ilə qoyularaq Video.Az, Youtube.Com , VK.comFreeOnlineGames(FOG) portallarının, o cümlədən Cirtdan.TV-də yerləşdirilmiş digər materialların rəsmi internet səhifələrinin açıq istifadə üçün nəzərdə tutulmuş resurslarından alınmışdır. Materialların məzmunu,keyfiyyəti və onlara yazılan şərhlərə, istifadəçilərin FOTOVİDEO ARXİVə yüklədiyi şəkil və videolara görə sayt və sayt administrasiyası məsuliyyət daşımır.
Webmaster & Designer: Ilkin Hakhverdiyev